Realiteitsbesef en zelfbeeld: Knorretjes verbeelding

Info over zelfbeeld en de zelfbeeldtest, Karina de Groot, Gz - psycholoog

Deze keer in de infomatiebrief o.a.:
- Gevoel voor realiteit
- Knorretjes verbeelding
- Realiteitsbesef en zelfbeeld
- Tips over realiteitstoetsing en verder lezen

Knorretje is een klein, wat angstig varkentje in het verhaal van Winnie de Poeh.
Hij maakt soms een sprongetje van schrik. Hij schrikt snel want hij heeft een hoop fantasie, en wat weinig realiteitsbesef...

Daar wil ik het deze keer over hebben, realiteitsbesef. Pas geleden vroeg een cliënt me wat deze eigenschap van de zelfbeeldtest precies inhoudt. Hij kon zich er wel iets bij voorstellen, zei hij, maar wist niet zeker of dat klopte. Ik vroeg hem wat hij zich dan voorstelde bij realiteitsbesef.

Gevoel voor realiteit
Realiteitsbesef beschreef hij als het gevoel voor realiteit. Dat je weet dat wat je denkt of voelt ook in de werkelijkheid zo is. Eigenlijk vond hij het wel een gek begrip. Je moet eerst namelijk weten dat je gevoel of je gedachten jezelf voor de gek kunnen houden. Dat je allerlei dingen kan denken en voelen die in de werkelijkheid helemaal niet zo zijn. Mensen kunnen bijvoorbeeld denken dat ze ernstig ziek zijn of angstig zijn dat ze een ernstige ziekte hebben, terwijl alles er op wijst dat ze kerngezond zijn. Veel angsten zijn gebaseerd op gedachten die niet kloppen.

Knorretjes verbeelding: Brr, wat is het donker
In kinderboeken staan soms fraaie voorbeelden hoe angstige gedachten met je op de loop kunnen gaan. In het boek, Brr, Wat is het donker, van Winnie de Poeh gaat Knorretje een nachtje bij Poeh logeren. Als ze naar bed gaan, ziet Knorretje een grote schim op de muur die een enorme stok vasthoudt. Hij is erg geschrokken. Het blijkt echter de schaduw van poeh te zijn die een tandenborstel in zijn hand houdt.

Als even later het licht uitgaat, wordt knorretje weer erg bang. Hij hoort een heel raar geluid. Hij denkt dat het een inbreker is. Als hij het licht aandoet, ziet hij dat het de wekker is die dat geluid maakt. Opgelucht kruipt hij weer in bed.

Daarna wordt er op de deur geklopt en hoort hij iemand 'Hijgertje en Huilende Boe' zeggen. Hij schrikt voor de derde keer enorm. Poeh verstaat het beter, hij hoort: 'wij zijn het, tijgertje en uil, Poeh'. Knorretje is erg opgelucht als hij tijgertje en uil ziet staan als de deur opengaat. Ze vragen of hij mee naar buiten gaat, het donker in. Zou hij het durven? Dat lees je zo, eerst even terug naar het verband met realiteitsbesef.

Realiteitstoetsing
Het kijken naar wat het nu echt is, een stok blijkt een tandenborstel, een raar geluid een tikkende wekker, noemen ze ook wel realiteitstoetsing. Door je gedachten of je gevoel te toetsen aan wat er echt op dat moment is, ontwikkel je je gevoel voor realiteit. Je gevoel, je gedachten en de realiteit kloppen met elkaar.

Hoe merk je nu dat je realiteitsbesef wat minder sterk is?
Er zijn een verschillende dingen waar je dat aan kunt merken:
- Je piekert veel
- Je merkt dat je verstand vaak iets anders zegt dan je gevoel
- Je merkt dat je te weinig op je gevoel kan vertrouwen
- Je ziet vaak grote problemen die achteraf vaak meevallen: je ziet beren op de weg
- Je merkt dat je vaak te hoge verwachtingen hebt van iets, waardoor het in werkelijkheid tegenvalt.
- Je hebt het gevoel dat je soms het contact met jezelf verliest. Je zit als het ware te veel in je hoofd.

Al deze dingen kunnen er op wijzen dat je te weinig checkt of je gedachten overeenkomen met wat er in de werkelijkheid aan de hand is. Door je steeds weer af te vragen of het klopt wat je denkt of voelt met wat er echt gaande is, ontwikkel je realiteitsbesef.

Hoe deed Knorretje het?
Ook al was knorretje heel bang, hij ging wel kijken wat er was. Nadat hij drie keer gemerkt had dat er echt niets aan de hand was, begon hij meer vertrouwen te krijgen. Hij ging naar buiten met zijn vrienden het donker in. Daar zag hij een schitterende sterrenhemel. Dat had hij gemist als hij te bang was geweest om met zijn vrienden naar buiten te gaan. Ook dat hielp hem om minder bang te zijn.

Zo werkt het vaak met angst. Zolang je het vermijdt om de angst te ervaren, blijf je bang. Je moet bereid zijn om te kijken of te voelen wat je angstig maakt. Als je daarna merkt of ziet dat de angst niet nodig is, neemt de angst af.

Realiteitsbesef en zelfbeeld
Realiteitsbesef is natuurlijk ook een belangrijk om te zien of je zelfbeeld klopt met de realiteit. Veel mensen hebben gedachten over zichzelf die niet blijken te kloppen. Het krijgen van een reëler beeld van jezelf werkt eigenlijk volgens hetzelfde principe als bij angst. Door steeds te checken of negatieve of positieve gedachten over jezelf wel kloppen met wat er in werkelijkheid is, kun je een reëler en steviger zelfbeeld opbouwen.

Het is de moeite waard om tijd te steken in het ontwikkelen van de reële gedachten.
Waar moet je beginnen?
- Vraag het e-boek De Cursus bij de Zelfbeeldtest of een persoonlijk zelfbeeldrapport aan. Dit geeft heldere uitleg hoe je zelfbeeld en gedachten elkaar beïnvloeden en hoe je het kunt veranderen.
- Je kunt het gedeeltelijk 'uit de boeken leren'. Kijk bijvoorbeeld eens in mijn boekenlijst bij zelfvertrouwen en zelfbeeld
- Je kunt een psycholoog of coach zoeken die er in thuis is

Tips
- Denk eens aan de beren die jij soms op de weg ziet. Je hebt twee soorten beren:
a. beren die reëel zijn en je waarschuwen om niet te veel te doen en
b. beren die eng lijken maar voortkomen uit onzekerheid of onbekendheid.
Welk soort beren zie jij?
- Stel dat je iets moet verkopen aan iemand die je niet kent.
Je gedachte is: Hij zal mijn product wel niet interessant vinden, en dat is vreselijk. Wat voel je daarbij?
Of je denkt: Als hij geen interesse heeft in mijn product, dan is dat zijn goed recht, dat heeft niets met mij persoonlijk te maken. Wat voel je dan? Met welk gevoel zul je het meest verkopen?

Verder lezen/geraadpleegde boeken
Brrrr, wat is het donker! Eerste verhalenboek van Winnie de Poeh. Uitgeverij Deltas.
Je piekert je suf. Hermans, H. (2000). Amsterdam:Boom
Beren op de weg, spinsels in je hoofd. IJzermans, T. en Dirkx, C. (1997). Uitg. Thema

Reageren? Stuur een bericht via het contactformulier.

Ik help cliënten graag om meer grip op hun leven te krijgen. Succes en vriendelijke groet,

Karina de Groot  
GZ-psycholoog

Copyright Psy-Image. Deze informatie kunt u vrij kopiëren of delen met anderen mits de naam van de auteur, de naam van de website en de copyrightinformatie intact blijven.